Aumumiy metafora shundan iboratki, agar neft sanoatning qoni bo'lsa, noyob tuproq sanoatning vitaminidir.
Noyob tuproq - bu metallar guruhining qisqartmasi. Noyob Yer elementlari (REE) 18-asrning oxiridan beri birin-ketin kashf etilgan. 17 turdagi REE mavjud, shu jumladan kimyoviy elementlarning davriy tizimida 15 lantanidlar - lantan (La), seriy (Ce), prazeodimiy (Pr), neodimiy (Nd), prometiy (Pm) va boshqalar. elektronika, neft-kimyo va metallurgiya kabi ko'plab sohalarda keng qo'llaniladi. Deyarli har 3-5 yilda olimlar noyob tuproqdan yangi foydalanishni kashf qilishlari mumkin va har oltita ixtirodan bittasini noyob tuproqdan ajratib bo'lmaydi.
Xitoy noyob er minerallariga boy bo'lib, uchta dunyoda birinchi o'rinni egallaydi: resurs zaxiralari bo'yicha birinchi, taxminan 23% ni tashkil qiladi; Chiqarish birinchi bo'lib, dunyodagi noyob tuproq xom ashyosining 80% dan 90% gacha; Savdo hajmi birinchi bo'lib, noyob tuproq mahsulotlarining 60% dan 70% gacha chet elga eksport qilinadi. Shu bilan birga, Xitoy barcha 17 turdagi noyob tuproq metallarini, ayniqsa harbiy maqsadlarda qo'llanilishi mumkin bo'lgan o'rta va og'ir noyob erlarni etkazib bera oladigan yagona davlatdir. Xitoyning ulushi havas qilsa arziydi.
Rare yer qimmatli strategik resurs bo'lib, u "sanoat mononatriy glutamat" va "yangi materiallar onasi" sifatida tanilgan va ilg'or fan va texnologiya va harbiy sanoatda keng qo'llaniladi. Sanoat va axborot texnologiyalari vazirligining ma'lumotlariga ko'ra, noyob tuproqli doimiy magnit, lyuminesans, vodorodni saqlash va kataliz kabi funktsional materiallar ilg'or uskunalar ishlab chiqarish, yangi energiya va rivojlanayotgan sanoat kabi yuqori texnologiyali tarmoqlar uchun ajralmas xom ashyoga aylandi. elektronika, neft-kimyo sanoati, metallurgiya, mashinasozlik, yangi energiya, engil sanoat, atrof-muhitni muhofaza qilish, qishloq xo'jaligi va boshqalar. .
1983-yildayoq Yaponiya noyob foydali qazilmalar uchun strategik zaxira tizimini joriy qildi va mahalliy noyob erlarning 83% Xitoydan kelgan.
Amerika Qo'shma Shtatlariga yana qarang, uning noyob er zahiralari Xitoydan keyin ikkinchi o'rinda turadi, ammo uning noyob erlari engil noyob erlar bo'lib, ular og'ir va engil noyob erlarga bo'linadi. Og'ir nodir erlar juda qimmat va engil noyob erlar qazib olish uchun iqtisodiy emas, sanoatdagi odamlar tomonidan soxta noyob erlarga aylantirilgan. AQSh nodir tuproq importining 80% Xitoydan keladi.
O'rtoq Deng Syaopin bir paytlar shunday degan edi: "Yaqin Sharqda neft, Xitoyda esa noyob tuproq bor". Uning so'zlarining mazmuni o'z-o'zidan ravshan. Noyob tuproq nafaqat dunyodagi 1/5 yuqori texnologiyali mahsulotlar uchun zarur bo'lgan "MSG" dir, balki kelajakda Xitoy uchun jahon muzokaralari stolida kuchli savdo vositasidir. Noyob yer resurslarini muhofaza qilish va ulardan ilmiy foydalanish, bu so'nggi yillarda yuksak g'oyalarga ega bo'lgan ko'plab odamlar tomonidan g'arbiy mamlakatlarga qimmatbaho noyob yer resurslarining ko'r-ko'rona sotilishi va eksport qilinishining oldini olish uchun chaqirilgan milliy strategiyaga aylandi. 1992 yilda Deng Syaopin Xitoyning yirik noyob yer mamlakati maqomini aniq ta'kidladi.
17 ta noyob erning qo'llanilishi ro'yxati
1 lantan qotishma materiallar va qishloq xo'jaligi plyonkalarida ishlatiladi
Serium avtomobil oynalarida keng qo'llaniladi
3 praseodimiyum keramik pigmentlarda keng qo'llaniladi
Neodimiy aerokosmik materiallarda keng qo'llaniladi
5 ta zindon sun'iy yo'ldoshlar uchun yordamchi energiya beradi
Atom energiyasi reaktorida 6 ta samariumni qo'llash
7 ta evropium ishlab chiqarish linzalari va suyuq kristall displeylar
Gadolinium 8 tibbiy magnit-rezonans tomografiya uchun
9 terbium samolyot qanotlari regulyatorida ishlatiladi
Harbiy ishlarda lazerli masofa o'lchagichda 10 erbium ishlatiladi
11 disprosium kino va bosma uchun yorug'lik manbai sifatida ishlatiladi
12 holmiy optik aloqa moslamalarini ishlab chiqarish uchun ishlatiladi
13 tulium o'smalarni klinik tashxislash va davolash uchun ishlatiladi
Kompyuter xotirasi elementi uchun 14 iterbiy qo'shimchasi
Energiya batareyasi texnologiyasida 15 lutetiumni qo'llash
16 yttrium simlar va samolyot kuch komponentlarini qiladi
Skandiy ko'pincha qotishmalarni tayyorlash uchun ishlatiladi
Tafsilotlar quyidagicha:
1
Lantan (LA)
Fors ko'rfazi urushida lantan noyob yer elementi bo'lgan tungi ko'rish moslamasi AQSh tanklarining asosiy manbai bo'ldi. Yuqoridagi rasmda lantan xlorid kukuni ko'rsatilgan.（Ma'lumotlar xaritasi)
Lantan piezoelektrik materiallar, elektrotermik materiallar, termoelektrik materiallar, magnitorezistiv materiallar, lyuminestsent materiallar (ko'k kukun), vodorod saqlash materiallari, optik oynalar, lazer materiallari, turli qotishma materiallar va boshqalarda keng qo'llaniladi. Lantan shuningdek, katalizatorlar tayyorlash uchun ishlatiladi. ko'plab organik kimyoviy mahsulotlar, Olimlar ekinlarga ta'siri uchun lantanni "super kaltsiy" deb atashgan.
2
Seriy (CE)
Serium katalizator, boshq elektrod va maxsus shisha sifatida ishlatilishi mumkin. Seriy qotishmasi yuqori issiqlikka chidamli va reaktiv harakat qismlarini tayyorlash uchun ishlatilishi mumkin.（Ma'lumotlar xaritasi)
(1) Serium shisha qo'shimcha sifatida ultrabinafsha va infraqizil nurlarni o'zlashtirishi mumkin va avtomobil oynalarida keng qo'llaniladi. U nafaqat ultrabinafsha nurlanishini oldini oladi, balki havo uchun elektr energiyasini tejash uchun avtomobil ichidagi haroratni ham pasaytiradi. 1997 yildan beri Yaponiyadagi barcha avtomobil oynalariga seriya qo'shiladi. 1996 yilda avtomobil oynalarida kamida 2000 tonna, AQShda esa 1000 tonnadan ortiq seriya ishlatilgan.
(2) Hozirgi vaqtda seriy avtomobil egzozlarini tozalash katalizatorida qo'llanilmoqda, bu ko'p miqdorda avtomobil chiqindi gazining havoga chiqarilishini samarali oldini oladi. Qo'shma Shtatlardagi serium iste'moli noyob tuproq iste'molining uchdan bir qismini tashkil qiladi.
(3) Serium sulfid qo'rg'oshin, kadmiy va atrof-muhitga va odamlarga zararli bo'lgan boshqa metallar o'rniga pigmentlarda ishlatilishi mumkin. U plastmassa, qoplamalar, siyoh va qog'oz sanoatini bo'yash uchun ishlatilishi mumkin.Hozirgi vaqtda etakchi kompaniya Frantsiya Rhone Planck hisoblanadi.
(4) Idoralar: LiSAF lazer tizimi Qo'shma Shtatlar tomonidan ishlab chiqilgan qattiq holatdagi lazerdir. U triptofan kontsentratsiyasini kuzatish orqali biologik qurol va tibbiyotni aniqlash uchun ishlatilishi mumkin. Serium ko'plab sohalarda keng qo'llaniladi. Deyarli barcha noyob tuproq ilovalari seriumni o'z ichiga oladi. Polishing kukuni, vodorod saqlash materiallari, termoelektrik materiallar, seryum volfram elektrodlari, keramik kondansatörler, piezoelektrik keramika, serium kremniy karbid abrazivlari, yoqilg'i xujayrasi xom ashyosi, benzin katalizatorlari, ba'zi doimiy magnit materiallar, turli xil barcha doimiy magnit materiallar. po'latlar va rangli metallar.
3
Prazeodimiy (PR)
Praseodimiyum neodimiy qotishmasi
(1) Praseodymium keramika va kundalik foydalanish keramika qurilishida keng qo'llaniladi. Rangli sir hosil qilish uchun uni keramik sir bilan aralashtirish mumkin, shuningdek, sir osti pigmenti sifatida ham foydalanish mumkin. Pigment sof va oqlangan rangga ega ochiq sariqdir.
(2) Doimiy magnitlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Doimiy magnit materialni yaratish uchun sof neodimiy metall o'rniga arzon praseodimiyum va neodimiy metalldan foydalanish, uning kislorodga chidamliligi va mexanik xususiyatlari aniq yaxshilanadi va uni turli shakldagi magnitlarga qayta ishlash mumkin. turli elektron qurilmalar va motorlarda keng qo'llaniladi.
(3) Neft katalitik krekingda qo'llaniladi. Katalizatorning faolligi, selektivligi va barqarorligi neftni kreking katalizatorini tayyorlash uchun boyitilgan praseodimiyum va neodimiyni Y zeolit molekulyar elekka qo'shish orqali yaxshilanishi mumkin. Xitoy 1970-yillarda sanoatda qo'llanila boshlandi, va iste'mol ortib bormoqda.
(4) Praseodimiyum abraziv polishing uchun ham ishlatilishi mumkin. Bundan tashqari, praseodimiyum optik tolali sohada keng qo'llaniladi.
4
Neodimiy (nd)
Nima uchun M1 tankini birinchi bo'lib topish mumkin? Tank Nd: YAG lazerli masofa o'lchagich bilan jihozlangan bo'lib, u aniq kunduzi 4000 metrga yaqin masofani bosib o'tishi mumkin.（Ma'lumotlar xaritasi)
Praseodimiyning tug'ilishi bilan neodimiy paydo bo'ldi. Neodimiyning kelishi noyob tuproq maydonini faollashtirdi, noyob tuproq sohasida muhim rol o'ynadi va noyob tuproq bozoriga ta'sir ko'rsatdi.
Neodimiy noyob erlar sohasidagi o'ziga xos mavqei tufayli ko'p yillar davomida bozorda issiq nuqtaga aylandi. Neodimiy metallning eng katta foydalanuvchisi NdFeB doimiy magnitlangan materialdir. NdFeB doimiy magnitlarining paydo bo'lishi noyob tuproqli yuqori texnologiyali maydonga yangi hayotiylikni kiritdi. NdFeB magniti yuqori magnit energiya mahsuloti tufayli "doimiy magnitlar qiroli" deb nomlanadi.U mukammal ishlashi uchun elektronika, mashinasozlik va boshqa sohalarda keng qo'llaniladi. Alpha Magnetic Spectrometerning muvaffaqiyatli rivojlanishi Xitoyda NdFeB magnitlarining magnit xususiyatlari jahon darajasiga kirganligini ko'rsatadi. Neodimiy rangli materiallarda ham qo'llaniladi. Magniy yoki alyuminiy qotishmasiga 1,5-2,5% neodimiy qo'shilishi qotishmaning yuqori harorat ko'rsatkichlarini, havo o'tkazmasligi va korroziyaga chidamliligini oshirishi mumkin. Aerokosmik materiallar sifatida keng qo'llaniladi. Bundan tashqari, neodimiy qo'shilgan yttrium alyuminiy granatasi sanoatda qalinligi 10 mm dan past bo'lgan nozik materiallarni payvandlash va kesishda keng qo'llaniladigan qisqa to'lqinli lazer nurini ishlab chiqaradi. Tibbiy davolanishda Nd: YAG lazer skalpel o'rniga jarrohlikni olib tashlash yoki yaralarni dezinfeksiya qilish uchun ishlatiladi. Neodimiyum shuningdek, shisha va keramika materiallarini bo'yash uchun va kauchuk mahsulotlarga qo'shimcha sifatida ishlatiladi.
5
Trollium (Pm)
Tuliy - yadro reaktorlari tomonidan ishlab chiqarilgan sun'iy radioaktiv element (ma'lumotlar xaritasi)
(1) issiqlik manbai sifatida foydalanish mumkin. Vakuumni aniqlash va sun'iy yo'ldosh uchun yordamchi energiya bilan ta'minlash.
(2) Pm147 kam energiyali b-nurlarini chiqaradi, ular simbal batareyalarni ishlab chiqarish uchun ishlatilishi mumkin. Raketalarni boshqarish asboblari va soatlarining quvvat manbai sifatida. Bunday akkumulyator kichik hajmga ega va bir necha yil davomida uzluksiz foydalanish mumkin. Bundan tashqari, prometiy portativ rentgen asbobida, fosfor tayyorlashda, qalinlikni o'lchashda va mayoq chiroqida ham qo'llaniladi.
6
Samariy (Sm)
Metall samarium (ma'lumotlar xaritasi)
Sm ochiq sariq rangga ega va u Sm-Co doimiy magnitining xom ashyosi va Sm-Co magniti sanoatda ishlatiladigan eng qadimgi noyob tuproq magnitidir. Doimiy magnitlarning ikki turi mavjud: SmCo5 tizimi va Sm2Co17 tizimi. 1970-yillarning boshida SmCo5 tizimi, keyingi davrda esa Sm2Co17 tizimi ixtiro qilindi. Endi ikkinchisining talabiga ustunlik beriladi. Samarium kobalt magnitida ishlatiladigan samarium oksidining tozaligi juda yuqori bo'lishi shart emas. Xarajatlarni hisobga olgan holda, asosan mahsulotlarning 95% dan foydalaniladi. Bundan tashqari, samarium oksidi keramik kondansatkichlar va katalizatorlarda ham qo'llaniladi. Bundan tashqari, samarium yadroviy xususiyatlarga ega bo'lib, u yadroviy bo'linish natijasida hosil bo'lgan ulkan energiyadan xavfsiz foydalanish uchun strukturaviy materiallar, himoya materiallari va atom energiyasi reaktorlari uchun nazorat materiallari sifatida ishlatilishi mumkin.
7
Evropium (Yevropa Ittifoqi)
Evropium oksidi kukuni (ma'lumotlar xaritasi)
Evropium oksidi asosan fosforlar uchun ishlatiladi (ma'lumotlar xaritasi)
1901 yilda Evgeniy-Antole Demarkay "samarium" dan Europium nomli yangi elementni topdi. Bu, ehtimol, Yevropa so'zi bilan atalgan. Evropium oksidi asosan floresan kukun uchun ishlatiladi. Eu3+ qizil fosforning faollashtiruvchisi sifatida, Eu2+ esa ko‘k fosfor sifatida ishlatiladi. Endi Y2O2S: Eu3+ yorug'lik samaradorligi, qoplama barqarorligi va qayta ishlash qiymati bo'yicha eng yaxshi fosfor hisoblanadi. Bundan tashqari, yorug'lik samaradorligi va kontrastni yaxshilash kabi texnologiyalarni takomillashtirish tufayli u keng qo'llanilmoqda. Evropium oksidi so'nggi yillarda yangi rentgenologik tibbiy diagnostika tizimi uchun stimulyatsiyalangan emissiya fosfori sifatida ham ishlatilgan. Evropium oksidi rangli linzalar va optik filtrlarni ishlab chiqarish, magnit pufakchalarni saqlash qurilmalari uchun ham ishlatilishi mumkin, shuningdek, atom reaktorlarining nazorat materiallari, ekranlash materiallari va strukturaviy materiallarida o'z iste'dodlarini ko'rsatishi mumkin.
8
Gadoliniy (Gd)
Gadoliniy va uning izotoplari eng samarali neytron absorberlari bo'lib, yadroviy reaktorlarning ingibitorlari sifatida ishlatilishi mumkin. (ma'lumotlar xaritasi)
(1) Uning suvda eriydigan paramagnit kompleksi tibbiy davolanishda inson tanasining NMR ko'rish signalini yaxshilashi mumkin.
(2) Uning oltingugurt oksidi osiloskop naychasining matritsa panjarasi va maxsus yorqinligi bilan rentgen ekrani sifatida ishlatilishi mumkin.
(3) Gadolinium gallium granatidagi gadolinium qabariq xotirasi uchun ideal yagona substratdir.
(4) Camot siklini cheklamasdan qattiq magnitli sovutgich sifatida foydalanish mumkin.
(5) Yadro reaktsiyalarining xavfsizligini ta'minlash uchun atom elektr stantsiyalarining zanjirli reaktsiya darajasini nazorat qilish uchun inhibitor sifatida ishlatiladi.
(6) Ishlash harorat bilan o'zgarmasligini ta'minlash uchun samarium kobalt magnitining qo'shimchasi sifatida ishlatiladi.
9
Terbiyum (Tb)
Terbiyum oksidi kukuni (ma'lumotlar xaritasi)
Terbiumni qo'llash asosan yuqori texnologiyali sohani o'z ichiga oladi, bu texnologiya intensiv va bilim talab qiladigan zamonaviy loyiha, shuningdek, ajoyib iqtisodiy foyda keltiradigan va jozibador rivojlanish istiqbollariga ega bo'lgan loyihadir.
(1) Fosforlar uch rangli fosforlarda yashil kukunning faollashtiruvchisi sifatida ishlatiladi, masalan, terbium bilan faollashtirilgan fosfat matritsasi, terbium bilan faollashtirilgan silikat matritsasi va terbium bilan faollashtirilgan seriy-magniy aluminat matritsasi, ularning barchasi hayajonlangan holatda yashil nur chiqaradi.
(2) Magneto-optik saqlash materiallari. So'nggi yillarda terbium magnit-optik materiallar ommaviy ishlab chiqarish ko'lamiga yetdi. Kompyuterni saqlash elementlari sifatida Tb-Fe amorf plyonkalardan tayyorlangan magnit-optik disklar ishlatiladi va saqlash hajmi 10 ~ 15 barobar oshiriladi.
(3) Magneto-optik shisha, terbium o'z ichiga olgan Faraday aylanadigan oynasi lazer texnologiyasida keng qo'llaniladigan rotatorlar, izolyatorlar va annulyatorlarni ishlab chiqarish uchun asosiy materialdir. Ayniqsa, TerFenolning rivojlanishi 1970-yillarda kashf etilgan yangi material bo'lgan Terfenolning yangi qo'llanilishini ochdi. Ushbu qotishmaning yarmi terbiyum va disprosiydan iborat bo'lib, ba'zan golmiy, qolgan qismi esa temirdir. Qotishma birinchi bo'lib AQShning Ayova shtatidagi Ames laboratoriyasi tomonidan ishlab chiqilgan. Terfenol magnit maydonga joylashtirilsa, uning o'lchami oddiy magnit materiallarga qaraganda ko'proq o'zgaradi, bu esa ba'zi aniq mexanik harakatlarni amalga oshirishi mumkin. Terbium disprosium temir asosan sonarda qo'llaniladi va hozirgi vaqtda ko'plab sohalarda keng qo'llaniladi. Yoqilg'i quyish tizimidan, suyuqlik valfini boshqarishdan, mikro joylashishni aniqlashdan tortib, samolyot kosmik teleskoplari uchun mexanik aktuatorlar, mexanizmlar va qanot regulyatorlarigacha.
10
Dy (Dy)
Metall disprozium (ma'lumotlar xaritasi)
(1) NdFeB doimiy magnitlarining qo'shimchasi sifatida ushbu magnitga taxminan 2 ~ 3% disprosiy qo'shilishi uning majburlash kuchini yaxshilashi mumkin. Ilgari, disprosiyga bo'lgan talab katta emas edi, lekin NdFeB magnitlarining ortib borayotgan talabi bilan u zarur qo'shimcha elementga aylandi va sinf taxminan 95 ~ 99,9% bo'lishi kerak va talab ham tez o'sdi.
(2) Disprosium fosforning faollashtiruvchisi sifatida ishlatiladi. Trivalent disprosium yagona lyuminestsent markazga ega bo'lgan uch rangli lyuminestsent materiallarning istiqbolli faollashtiruvchi ionidir. U asosan ikkita emissiya zonasidan iborat bo'lib, biri sariq yorug'lik emissiyasi, ikkinchisi ko'k yorug'lik emissiyasi. Disprosiy bilan qo'shilgan lyuminestsent materiallar uch rangli fosfor sifatida ishlatilishi mumkin.
(3) Disprosium magnitostriktiv qotishmada Terfenol qotishmasini tayyorlash uchun zarur bo'lgan metall xom ashyo bo'lib, u mexanik harakatning ba'zi aniq faoliyatini amalga oshirishi mumkin. (4) Disprosium metalli yuqori ro'yxatga olish tezligi va o'qish sezgirligi bilan magnit-optik saqlash materiali sifatida ishlatilishi mumkin.
(5) Disprosium lampalarni tayyorlashda ishlatiladigan disprosiy lampalarda ishlatiladigan ishchi modda disprosiy yodid bo'lib, u yuqori yorqinlik, yaxshi rang, yuqori rang harorati, kichik o'lcham, barqaror yoy va boshqalarning afzalliklariga ega va ishlatilgan. kino va bosib chiqarish uchun yorug'lik manbai sifatida.
(6) Disprosium neytron energiya spektrini o'lchash uchun yoki atom energiyasi sanoatida neytron absorber sifatida ishlatiladi, chunki uning katta neytronni tutib olish ko'ndalang kesimi maydoni.
(7) Dy3Al5O12 magnit sovutgich uchun magnit ishlaydigan modda sifatida ham ishlatilishi mumkin. Ilm-fan va texnologiyaning rivojlanishi bilan disprosiumni qo'llash sohalari doimiy ravishda kengaytiriladi va kengaytiriladi.
11
Holmiy (Ho)
Ho-Fe qotishmasi (ma'lumotlar xaritasi)
Hozirgi vaqtda temirni qo'llash sohasini yanada rivojlantirish kerak va iste'mol juda katta emas. So'nggi paytlarda Baotou po'latining Nodir Yer tadqiqot instituti yuqori haroratli va yuqori vakuumli distillash tozalash texnologiyasini qabul qildi va nodir bo'lmagan tuproq aralashmalarining past miqdori bilan yuqori tozalikdagi Qin Ho /> RE> 99,9% metallni ishlab chiqdi.
Hozirgi vaqtda qulflarning asosiy qo'llanilishi quyidagilardir:
(1) Metall halogen chiroqning qo'shimchasi sifatida metall halogen chiroq yuqori bosimli simob chiroq asosida ishlab chiqilgan gaz deşarj chiroqining bir turi bo'lib, uning xarakteristikasi shundaki, lampochka turli xil nodir tuproq halidlari bilan to'ldirilgan. Hozirgi vaqtda nodir tuproq yodidlari asosan ishlatiladi, ular gazni chiqarishda turli xil spektral chiziqlar chiqaradi. Temir chiroqda ishlatiladigan ish moddasi qiniodid bo'lib, kamon zonasida metall atomlarining yuqori konsentratsiyasini olish mumkin, bu radiatsiya samaradorligini sezilarli darajada oshiradi.
(2) Temir temir yoki milliard alyuminiy granatini yozish uchun qo'shimcha sifatida ishlatilishi mumkin
(3) Xin qo'shilgan alyuminiy granat (Ho: YAG) 2um lazerni chiqarishi mumkin va inson to'qimalari tomonidan 2um lazerning yutilish darajasi yuqori, Hd: YAG dan deyarli uch baravar yuqori. Shuning uchun, Ho: YAG lazerini tibbiy operatsiya uchun ishlatganda, u nafaqat ish samaradorligini va aniqligini oshirishi, balki termal shikastlanish maydonini kichikroq hajmga kamaytirishi mumkin. Qulf kristalidan hosil bo'lgan erkin nur yog'ni haddan tashqari issiqlik hosil qilmasdan yo'q qilishi mumkin, sog'lom to'qimalarga termal zararni kamaytirish uchun Amerika Qo'shma Shtatlarida glaukomani w-lazer bilan davolash jarrohlik og'rig'ini kamaytirishi mumkin. Xitoyda 2um lazer kristalli xalqaro darajaga yetdi, shuning uchun bunday lazer kristalini ishlab chiqish va ishlab chiqarish kerak.
(4) Doygunlik magnitlanishi uchun zarur bo'lgan tashqi maydonni kamaytirish uchun magnitostriktiv qotishma Terfenol-D ichiga oz miqdorda Cr qo'shilishi mumkin.
(5) Bundan tashqari, temir tolali tolalar tolali lazer, tolali kuchaytirgich, tolali sensor va boshqa optik aloqa moslamalarini ishlab chiqarish uchun ishlatilishi mumkin, bu bugungi kunda tezkor optik tolali aloqada muhim rol o'ynaydi.
12
Erbium (ER)
Erbium oksidi kukuni (ma'lumot jadvali)
(1) Er3 + ning 1550 nm yorug'lik emissiyasi alohida ahamiyatga ega, chunki bu to'lqin uzunligi optik tolali aloqada optik tolaning eng kam yo'qolishida joylashgan. 980nm va 1480nm yorug'lik bilan qo'zg'atilgandan so'ng, o'lja ioni (Er3 +) asosiy holat 4115 / 2 dan yuqori energiyali 4I13 / 2 holatiga o'tadi. Yuqori energiya holatidagi Er3 + yana asosiy holatga o'tganda, 1550 nm yorug'lik chiqaradi. Kvarts tolasi turli to'lqin uzunlikdagi yorug'likni o'tkazishi mumkin, ammo 1550 nm diapazonining optik zaiflashuv tezligi eng past (0,15 dB / km) bo'lib, bu deyarli zaiflashuvning pastki chegarasi hisoblanadi. Shuning uchun optik tolali aloqaning optik yo'qolishi minimaldir. u 1550 nm da signal nuri sifatida ishlatiladi. Shu tarzda, agar o'ljaning tegishli konsentratsiyasi tegishli o'ljaga aralashtirilsa. matritsa, kuchaytirgich lazer printsipiga muvofiq aloqa tizimidagi yo'qotishlarni qoplashi mumkin, shuning uchun 1550 nm optik signalni kuchaytirishi kerak bo'lgan telekommunikatsiya tarmog'ida o'lja bilan qoplangan tolali kuchaytirgich muhim optik qurilma hisoblanadi. Hozirgi vaqtda o'lja bilan qoplangan kremniy tolali kuchaytirgich tijoratlashtirildi. Xabar qilinishicha, foydasiz yutilishning oldini olish uchun optik toladagi qo'shimchalar miqdori o'nlab yuzlab ppm ni tashkil qiladi. Optik tolali aloqaning jadal rivojlanishi yangi dastur maydonlarini ochadi. .
(2) (2) Bundan tashqari, o'lja bilan qoplangan lazer kristali va uning chiqishi 1730 nm lazer va 1550 nm lazer inson ko'zlari uchun xavfsiz, yaxshi atmosfera uzatish ko'rsatkichi, jang maydonidagi tutunga kuchli kirish qobiliyati, yaxshi xavfsizlik, uni aniqlash oson emas. dushman va harbiy nishonlarning radiatsiya kontrasti katta. U harbiy foydalanishda inson ko'zlari uchun xavfsiz portativ lazer masofa o'lchagichga aylantirildi.
(3) (3) Er3 + eng katta chiqish puls energiyasi va eng yuqori chiqish quvvatiga ega bo'lgan qattiq lazer materiali bo'lgan noyob tuproqli shisha lazer materialini tayyorlash uchun shisha ichiga qo'shilishi mumkin.
(4) Er3 + nodir tuproqli lazer materiallarida faol ion sifatida ham foydalanish mumkin.
(5) (5) Bundan tashqari, o'lja ko'zoynak oynasi va kristall oynani rangsizlantirish va bo'yash uchun ham ishlatilishi mumkin.
13
Tuliy (TM)
Yadro reaktorida nurlantirilgandan so'ng, tulium portativ rentgen manbai sifatida ishlatilishi mumkin bo'lgan rentgen nurlarini chiqaradigan izotop hosil qiladi.（Ma'lumotlar xaritasi)
(1)TM portativ rentgen apparatining nur manbai sifatida ishlatiladi. Yadro reaktorida nurlantirilgandan so'ng,TMportativ qon nurlantiruvchisini yaratish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan rentgen nurlarini chiqaradigan bir turdagi izotop ishlab chiqaradi. Bunday radiometr yu-169 ga o'zgarishi mumkinTM-170 yuqori va o'rta nur ta'sirida va qonni nurlantirish va oq qon hujayralarini kamaytirish uchun rentgen nurlarini chiqaradi. Aynan shu oq qon hujayralari organ transplantatsiyasini rad etishga olib keladi, bu organlarning erta rad etilishini kamaytirish uchun.
(2) (2)TMo'simta to'qimalariga yuqori darajada yaqinligi tufayli o'simtani klinik diagnostikasi va davolashda ham qo'llanilishi mumkin, og'ir noyob tuproq engil noyob tuproqdan ko'ra ko'proq mos keladi, ayniqsa Yu ning yaqinligi eng katta.
(3) (3) Laobr rentgen nurlari sezgirligi: br (ko'k) optik sezgirlikni oshirish uchun rentgen nurlanishini sezgirlash ekranining fosforida faollashtiruvchi sifatida ishlatiladi, shu bilan rentgen nurlarining odamlarga ta'siri va zararini kamaytiradi × Radiatsiya dozasi 50% ni tashkil qiladi, bu tibbiy qo'llashda muhim amaliy ahamiyatga ega.
(4) (4) Metall halid chiroq yangi yorug'lik manbasida qo'shimcha sifatida ishlatilishi mumkin.
(5) (5) Tm3 + eng katta chiqish pulsi va eng yuqori chiqish quvvatiga ega bo'lgan qattiq holatdagi lazer materiali bo'lgan noyob tuproqli shisha lazer materialini yaratish uchun shisha ichiga qo'shilishi mumkin. Tm3 + faollashtirish ioni sifatida ham ishlatilishi mumkin. nodir yerga aylantiruvchi lazer materiallari.
14
İtterbiy (Yb)
Itterbium metall (ma'lumotlar xaritasi)
(1) Issiqlikdan himoya qiluvchi qoplama materiali sifatida. Natijalar shuni ko'rsatadiki, oyna elektrodepozit qilingan sink qoplamasining korroziyaga chidamliligini oshirishi mumkin va oyna bilan qoplamaning don o'lchami oynasiz qoplamaga qaraganda kichikroq.
(2) Magnitostriktiv material sifatida. Ushbu material yirik magnitostriktsiya, ya'ni magnit maydonda kengayish xususiyatlariga ega. Qotishma asosan oyna / ferrit qotishmasi va disprosiy / ferrit qotishmasidan iborat bo'lib, ishlab chiqarish uchun ma'lum bir qism marganets qo'shiladi. ulkan magnitostriktsiya.
(3) Bosim o'lchash uchun ishlatiladigan oyna elementi. Tajribalar shuni ko'rsatadiki, oyna elementining sezgirligi kalibrlangan bosim oralig'ida yuqori bo'lib, bu bosimni o'lchashda oynani qo'llash uchun yangi yo'l ochadi.
(4) O'tmishda keng tarqalgan kumush amalgam o'rnini bosuvchi molar bo'shliqlari uchun qatronlar asosidagi plomba.
(5) Yapon olimlari lazer texnologiyasini yanada rivojlantirish uchun katta ahamiyatga ega bo'lgan ko'zgu bilan qoplangan vanadiy baht granat o'rnatilgan chiziqli to'lqinli lazerni tayyorlashni muvaffaqiyatli yakunladilar. Bundan tashqari, oyna lyuminestsent kukunli faollashtiruvchi, radio keramika, elektron kompyuter xotira elementi (magnit qabariq) qo'shimchasi, shisha tolali oqim va optik shisha qo'shimchasi va boshqalar uchun ham ishlatiladi.
15
Lutetiy (Lu)
Lutetiy oksidi kukuni (ma'lumotlar xaritasi)
Yttrium lutetium silikat kristalli (ma'lumotlar xaritasi)
(1) ba'zi maxsus qotishmalar hosil qiling. Misol uchun, lutetium alyuminiy qotishmasi neytron faollashuvini tahlil qilish uchun ishlatilishi mumkin.
(2) Barqaror lutetium nuklidlari neftni kreking, alkillanish, gidrogenlash va polimerizatsiya qilishda katalitik rol o'ynaydi.
(3) yttrium temir yoki yttrium alyuminiy granat qo'shilishi ba'zi xususiyatlarni yaxshilashi mumkin.
(4) Magnit qabariq rezervuarining xom ashyosi.
(5) Kompozit funktsional kristall, lutetiy qo'shilgan alyuminiy itriyum neodimiy tetraborat, tuz eritmasini sovutish kristalli o'sishining texnik sohasiga tegishli. Tajribalar shuni ko'rsatadiki, lutetiy qo'shilgan NYAB kristalli optik bir xillik va lazer ishlashida NYAB kristalidan ustundir.
(6) Lutetiumning elektrokromik displeyda va past o'lchamli molekulyar yarimo'tkazgichlarda potentsial ilovalarga ega ekanligi aniqlandi. Bundan tashqari, lutetium energiya akkumulyatori texnologiyasida va fosfor faollashtiruvchisida ham qo'llaniladi.
16
itriy (y)
Yttrium keng tarqalgan bo'lib qo'llaniladi, yttrium alyuminiy granatasi lazer materiali sifatida ishlatilishi mumkin, yttrium temir granatasi mikroto'lqinli texnologiya va akustik energiya uzatish uchun ishlatiladi, rangli televizorlar uchun fosfor sifatida evropiy qo'shilgan yttriy vanadat va evropiy qo'shilgan itriyum oksidi ishlatiladi. (ma'lumotlar xaritasi)
(1) Po'lat va rangli qotishmalar uchun qo'shimchalar. FeCr qotishmasi odatda 0,5-4% itriyni o'z ichiga oladi, bu zanglamaydigan po'latlarning oksidlanish qarshiligini va sünekliğini oshirishi mumkin; MB26 qotishmasining keng qamrovli xususiyatlari, ba'zi o'rta kuchli alyuminiy qotishmalarining o'rnini bosadigan va samolyotlarning stressli qismlarida ishlatilishi mumkin bo'lgan itriyga boy aralash nodir tuproqning tegishli miqdorini qo'shish orqali yaxshilanadi. Al-Zr qotishmasiga itriyga boy noyob tuproqning oz miqdorini qo'shish, bu qotishmaning o'tkazuvchanligini yaxshilash mumkin; Qotishma Xitoyning ko'pgina sim zavodlari tomonidan qabul qilingan. Mis qotishmasiga itriy qo'shilishi elektr o'tkazuvchanligi va mexanik kuchini yaxshilaydi.
(2) Dvigatel qismlarini ishlab chiqish uchun 6% itriy va 2% alyuminiy o'z ichiga olgan silikon nitridi keramik materialdan foydalanish mumkin.
(3) Nd: Y: Al: 400 vatt quvvatga ega granat lazer nuri katta qismlarni burg'ulash, kesish va payvandlash uchun ishlatiladi.
(4) Y-Al granatli monokristaldan tashkil topgan elektron mikroskop ekrani yuqori floresan yorqinligi, tarqalgan yorug'likning past singishi va yaxshi yuqori haroratga chidamliligi va mexanik aşınma qarshiligiga ega.
(5) 90% itriy o'z ichiga olgan yuqori itriyumli strukturaviy qotishma aviatsiyada va past zichlik va yuqori erish nuqtasini talab qiladigan boshqa joylarda ishlatilishi mumkin.
(6) Hozirgi kunda katta e'tiborni tortadigan Yttrium qo'shilgan SrZrO3 yuqori haroratli proton o'tkazuvchan moddasi, yuqori vodorod eruvchanligini talab qiluvchi yonilg'i xujayralari, elektrolitik hujayralar va gaz sensorlarini ishlab chiqarish uchun katta ahamiyatga ega. Bundan tashqari, itriy yuqori haroratli püskürtme materiali, atom reaktori yoqilg'isi uchun suyultiruvchi, doimiy magnit materiallar uchun qo'shimcha va elektronika sanoatida oluvchi sifatida ishlatiladi.
17
Skandiy (Sc)
Metall skandiy (ma'lumotlar xaritasi)
İtriy va lantanid elementlari bilan solishtirganda, skandiy ayniqsa kichik ionli radiusga va gidroksidning ayniqsa zaif ishqoriyligiga ega. Shuning uchun skandiy va nodir yer elementlarini aralashtirganda, ammiak (yoki o'ta suyultirilgan ishqor) bilan ishlov berilganda skandiy birinchi bo'lib cho'kadi, shuning uchun uni noyob tuproq elementlaridan "fraksiyonel cho'ktirish" usuli bilan osongina ajratish mumkin. Yana bir usul - ajratish uchun nitratning polarizatsiya parchalanishidan foydalanishdir. Skandiy nitrat parchalanishning eng oson usuli hisoblanadi, shuning uchun ajratish maqsadiga erishiladi.
Sc ni elektroliz orqali olish mumkin. Skandiyni tozalash jarayonida ScCl3, KCl va LiCl birgalikda eritiladi va eritilgan rux elektroliz uchun katod sifatida ishlatiladi, shuning uchun skandiy rux elektrodida cho'kadi, so'ngra skandiy olish uchun sink bug'lanadi. Bundan tashqari, uran, toriy va lantanid elementlarini olish uchun rudani qayta ishlashda skandiy osonlik bilan qayta tiklanadi. Volfram va qalay rudasidan bog'langan skandiyni har tomonlama qayta tiklash ham skandiyning muhim manbalaridan biridir.Skandiy m.birikmada asosan uch valentli holatda bo'lib, havoda Sc2O3 ga oson oksidlanadi va metall yorqinligini yo'qotadi va to'q kulrang rangga aylanadi.
Skandiyning asosiy qo'llanilishi quyidagilardir:
(1) Skandiy vodorodni chiqarish uchun issiq suv bilan reaksiyaga kirishishi mumkin va kislotada ham eriydi, shuning uchun u kuchli qaytaruvchi vositadir.
(2) Skandiy oksidi va gidroksid faqat ishqoriydir, ammo uning tuzli kulini gidrolizlash qiyin. Skandiy xlorid oq kristall bo'lib, suvda eriydi va havoda suyultiriladi. (3) Metallurgiya sanoatida skandiy ko'pincha qotishmalarning mustahkamligini, qattiqligini, issiqlikka chidamliligini va ish faoliyatini yaxshilash uchun qotishmalarni (qotishmalarning qo'shimchalari) tayyorlash uchun ishlatiladi. Misol uchun, eritilgan temirga oz miqdorda skandiy qo'shilishi cho'yanning xususiyatlarini sezilarli darajada yaxshilashi mumkin, alyuminiyga oz miqdorda skandiy qo'shilishi esa uning mustahkamligi va issiqlikka chidamliligini oshirishi mumkin.
(4) Elektron sanoatda skandiy turli yarimo'tkazgich qurilmalari sifatida ishlatilishi mumkin. Misol uchun, yarimo'tkazgichlarda skandiy sulfitni qo'llash uyda va chet elda e'tiborni tortdi va ferrit o'z ichiga olgan skandiy ham istiqbolli.kompyuter magnit yadrolari.
(5) Kimyo sanoatida skandiy birikmasi alkogolni gidrogenatsiyalash va suvsizlantirish vositasi sifatida ishlatiladi, bu esa chiqindi xlorid kislotasidan etilen va xlor ishlab chiqarish uchun samarali katalizator hisoblanadi.
(6) Shisha sanoatida skandiyni o'z ichiga olgan maxsus ko'zoynaklar ishlab chiqarilishi mumkin.
(7) Elektr yorug'lik manbai sanoatida skandiy va natriydan tayyorlangan skandiy va natriy lampalar yuqori samaradorlik va ijobiy yorug'lik rangining afzalliklariga ega.
(8) Skandiy tabiatda 45Sc shaklida mavjud. Bundan tashqari, Skandiyning to'qqizta radioaktiv izotoplari mavjud, ya'ni 40~44Sc va 46~49Sc. Ular orasida 46Sc izlovchi sifatida kimyo sanoati, metallurgiya va okeanografiyada qo'llanilgan. Tibbiyotda xorijda saraton kasalligini davolash uchun 46Sc yordamida o'qiydigan odamlar bor.
Yuborilgan vaqt: 2022 yil 04 iyul